Volwassen egopositie_Betty van Wijngaarden_Foto Erik Kottier
 by Betty van Wijngaarden

Pamper jij plat of stuur jij scherp aan? – TA en Ouder-egoposities

Sinds ik schreef dat ik fan ben van transactionele analyse (TA) in werk en privé krijg ik geregeld reacties van andere TA-fans. Maar voor wie er nog weinig over weet, vertel ik deze keer graag meer over de Ouder-egoposities.

Haat-liefde?

Als iemand héél streng tegen mij praat, is mijn eerste reactie om als een klein kind in elkaar te duiken. Het voelt dan alsof ik onder de blik van de ander krimp tot kabouter-Plop-kleinheid. Wanneer iemand mij prijst voor mijn inspanningen, mijn vrolijke natuur of positieve inbreng, ga ik gloeien van trots en jubelt de innerlijke diva in mijn borstkas. Twee heel verschillende effecten die Ouder-egoposities van een ander (op mij) kunnen hebben. 

Pamperen of over de grens?

Als mensen reageren vanuit de Ouder-egopositie kan dat heel zorgzaam voelen (Voedende Ouder genaamd). Je kent het vast wel: jij komt op visite en de ander springt gelijk op om voor jou koffie of thee te maken. Of heb je ergens trek in, ik heb ook taart hoor? Mensen kunnen ook in die zorgende rol doorschieten en anderen helemaal plat pamperen. Wat dan best ergerlijk kan worden… Huisgenoot die zegt: ‘Betty, je huissleutels zitten al in je tas hoor!’ Hûh, vroeg ik dat dan? Of bijrijder in die in de auto roept: ‘Kijk uit, het licht is op rood!’ als ik rijd. ‘Doe ff normaal’, grom ik dan. ‘Ik rij al bijna 30 jaar auto hoor.’

De boel regelen

De Ouder-egopositie heeft ook een structurerend vermogen. Denk maar aan een opdrachtgever die de tijdsplanning van een project bewaakt (en jou achter de vodden zit). Dit heet de Structurende Ouder. Heel handig om de boel te regelen in het leven. Die Structurerende Ouder kan ook een beetje doorschieten en heel (ver)oordelend worden. Zoals je partner die zegt: ‘Het is ook altijd hetzelfde met jou, wéér je sleutels kwijt. Leg ze dan ook op een vaste plek. Zoek het nu maar lekker uit, ik ben je moeder niet!’

“Maar Betty, moeten we de irritante kantjes van de Voedende Ouder en Structurerende Ouder dan willen polijsten?”

Nu ben ik een TA-professional in ontwikkeling (2e jaar afgerond van 3-jarige PGPO-opleiding bij de TA academie). Ik zou zeggen: niet per se. Het gaat namelijk niet om ‘goed’ of ‘fout’, maar om effectief en ineffectief. Zo herinner ik me een opdrachtgever die ik behoorlijk kritisch vond op mijn schrijfwerk. Maar áls ik dan een compliment kreeg, wist ik dat ik het echt goed had gedaan. Ik heb enorm veel ván en dóór haar geleerd.

Kiezen

Maar wanneer het effect van de Ouder (Voedend of Structurerend) ineffectief is, is het goed om te weten dat je opties hebt om gedrag en communicatie aan te passen. Bijv. toen ikzelf een aansturende rol had en mijn collega behoorlijk nerveus werd van mijn ‘hoge lat’. Dat was niet effectief, hij voelde zich de hele tijd opgejaagd door mij. Ik heb toen bewust mijn Voedende Ouder wakker geschud en ingezet.

FOTO: Erik Kottier (c)

Volwassen egopositie-TA-transactionele analyse
 by Betty van Wijngaarden

Kan jij jouw ‘oordeel’ uitstellen? – TA en de Volwassen-egopositie

Okee, ik ben fan van transactionele analyse (TA) in mijn coachings, maar eigenlijk in mijn hele leven, schreef ik eerder. Voor de nieuwsgierige types onder ons vertel ik graag wat meer over TA . TA gaat ervanuit dat mensen vanuit verschillende egoposities kunnen reageren, namelijk vanuit de Ouder-egopositie, vanuit de Volwassen-egopositie en vanuit de Kind-egopositie. Nu reageren we niet uit slechts één van die posities, zo simpel zijn mensen niet, we schakelen heel snel daartussen. Maar we kunnen wel zo onze voorkeurs-egoposities hebben.

Wikken, wegen en feiten

De Volwassen-egopositie is een heel mooie basis om je leven in het hier en nu te kunnen leiden. Dat betekent niet dat je alleen maar Volwassen “moet” zijn – oftewel in het nu leven, reageren op wat er nu gebeurt, je beslissingen nu nemen. Zo zitten mensen niet in elkaar. Maar het is wel de egopositie die ons helpt om vragen te stellen aan een ander als we niet begrijpen wat zij of hij bedoelt, of waarom een ander doet wat ie doet. Het is een ‘mentale’ houding waarbij we informatie kunnen verzamelen en ons oordeel kunnen uitstellen. En waarbij we op feiten gebaseerde afwegingen en keuzes kunnen maken. Een goed ontwikkelde Volwassen-egopositie helpt om effectief samen te werken en om effectief met anderen te communiceren.

‘Maar Betty, mag je dan alleen maar vanuit je Volwassen-egopositie reageren? Want die klinkt zo lekker redelijk…’

Nu ben ik een TA-professional in ontwikkeling (2e jaar van de driejarige PGPO-opleiding bij de TA-Academie in Zeist). Ik zou zeggen: dan wordt de wereld wel oersaai… Voorspelbaarheid kan prettig zijn, maar niet voortdurend. Bij de verschillende egoposities gaat het niet om ‘goed’ of ‘fout’, maar om effectief en ineffectief. En om het besef dat je altijd opties hebt om je gedrag en communicatie aan te passen.

Happy

Eerlijk is eerlijk, soms vind ik het heerlijk om ineffectief te stuiteren en flauwe grapjes te maken. En dan mag die redelijke Volwassene in mij even opzouten. Gewoon, omdat het kind in mij daar happy van wordt…

En hoe is dat bij jou?

Foto: Erik Kottier (c) 

 

maskers_Betty van Wijngaarden_TA
 by Betty van Wijngaarden

Waarom ik een fan ben van transactionele analyse – voor mezelf én voor jou!

Systemisch werken, voice dialogue, NLP… In ‘coachingsland’ vind je een waaier aan opleidingen, psychologische modellen, methodes, en communicatiemodellen. Daar gebruik ik graag verschillende van. Maar waar ik echt ‘fan’ van ben, is de transactionele analyse (TA).

Vallende kwartjes

Toen ik voor het eerst over TA hoorde, vielen er meteen een heleboel muntjes bij mij, van ‘Wauw, hier kan ik écht meteen iets mee!’ Het oogt vrij simpel, waardoor het makkelijk is om in de praktijk toe te passen. En daar hou ik wel van.

Alweer hetzelfde

TA houdt zich bezig met gedrag en communicatie tussen 2 (of meer) mensen. Tussen mensen is er interactie. Maar eigenlijk willen, hopen, of proberen we iets te bereiken in die interactie. Vandaar dat de TA spreekt over ‘transactie’ (transactionele analyse) in plaats van interactie. We zijn ons er alleen niet altijd van bewust dat we iets proberen te bereiken met ons gedrag of met onze communicatie. We hebben geleerd om op bepaalde manieren te reageren en te communiceren. Vaak werkt dat prima zo. Maar soms is onze reactie en manier van communiceren niet helpend of effectief.

Misschien ken je dat wel, van die momenten dat een gesprek vervelend verloopt. En je achteraf denkt ‘He jakkes, nu ging het alwéér zo, terwijl ik dat helemaal niet wilde.’ TA kan je helpen doorgronden wat jij daar (onbewust) in doet en hoe de ander daarop reageert. Wat is de spreekwoordelijke rode lap waar de ander (of jij) als een stier op reageert? Als je dit doorhebt, kan je een volgende keer kiezen om anders te reageren. Met mogelijk een bevredigender en effectiever resultaat.

Moet je als coachingscliënt TA snappen?

Nee, eigenlijk niet. Het spreekt mij heel erg aan om zo naar mensen te kijken en naar situaties met mensen. Maar dan vooral als ik – of een ander – denkt ‘Dit wérkt niet, ik word hier helemaal gék van.’ Als coachingscliënt hoef je geen kennis van Transactionele Analyse te hebben. Als dat nuttig is, breng ik die kennis wel in. Bijvoorbeeld als ik merk dat een cliënt vaak reageert vanuit een negatief Structurerende Ouder (sterk oordelend) en dat dat in de praktijk ineffectieve communicatie of wrijving in de samenwerking met klanten of opdrachtgevers veroorzaakt. Het helpt om een frisse blik op de situatie te werpen, waardoor de cliënt meer inzicht krijgt in wat zij of hij zelf doet en hoe de ander daarop reageert.

Verhelderende blik

TA is daarmee geen ‘toverstokje’ dat alles wel even oplost. Uiteindelijk gaat een cliënt zélf aan de slag met een situatie, want ook ik schud de oplossingen niet uit mijn mouw. Maar TA geeft ons wel een verhelderende spiegel in handen om met een andere, mildere blik naar onszelf en naar een situatie te kijken.

Foto: Erik Kottier (c)